[:nl]De afgelopen weken heb ik enorm genoten van dit boek over Duitsland. Neil MacGregor – directeur van het British Museum – beschrijft aan de hand van kunstobjecten de innerlijke wereld van dit land waar ik nu ruim een jaar woon. Heel toegankelijk geschreven, prachtige illustraties en boeiend, zodat je snel naar het volgende hoofdstuk wilt. Ik heb nu een heel rijtje kunstenaars en kunstwerken die/dat ik in het echt wil zien. Een voorbeeld:
Der Schwebende, de engel van Barlach. Een beeld waarin zo’n beetje alle geschiedenis van de vorige eeuw samenkomt. In 1926 maakte Ernst Barlach die als pacifist terugkeerde uit de Eerste Wereldoorlog dit beeld voor de kathedraal van Güstrow. Een gedenkteken, geen vermaning. Een gedenkteken voor de Eerst Wereldoorlog, de ogen van de engel gesloten uit onvermogen om alle pijn en lijden aan te zien. Een engel als tijdloos symbool van vrede en geweldloosheid. Ernst Barlach zegt erbij hoe we oorlog moeten beschouwen, als Erinnerung und innere Schau. Het beeld kreeg onmiddellijk felle kritiek van patriotten en kopstukken van rechts. De nazi’s moesten er ook niets van hebben. In het beeld kwam namelijk niet de strijdbare kant van de oorlog tot uitdrukking met teksten als “Ihr seid nicht umsonst gevallen”. Toen de nazi’s aan de macht kwamen werd het beeld dan ook verwijderd en omgesmolten voor de oorlogsinspanning. Barlach overleed in 1938. Zijn vrienden wisten echter clandestien de hand te leggen op de gipsen mal, maakten een afgietsel en verborgen dat tijdens de oorlog. Omdat de stad Güstrow na de oorlog in de DDR lag en de DDR niet goed wist wat de juiste communistische houding was ten aanzien van dit sterke symbool, kreeg de tweede engel een plek in Keulen en werd het een gedenkteken voor de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Enkele jaren later en dankzij een uitzonderlijk uitvloeisel van de dialoog tussen Oost en West, kreeg Güstrow in 1953 ook de engel terug in de kathedraal. In 1981 waren de betrekkingen tussen Oost- en West-Duitsland zodanig aan het normaliseren dat Helmut Schmidt en Erich Honecker samen een bezoek brachten aan het beeld. Daarbij heeft Helmut Schmidt gezegd:
“Als Barlach een gedeelde herinnering is, en een gedeeld verleden, zou ik daar een iets andere gedachte aan willen toevoegen door te zeggen dat hij ook onze gedeelde toekomst kan zijn.”
Nog geen tien jaar later was het zover.
Al met al een prachtig boek vol van dit soort verhalen dat mij de innerlijke wereld van dit land steeds beter doet begrijpen![:]